جواب:
بحث افضلیت صحابه از قدیم الایام در میان مسلمانان مطرح بوده است. شیعیان و پیروان امیرالمؤمنین (علیه السّلام) با توجه به ادلّة قطعی، افضل صحابه را علی (علیه السّلام) می‌دانند و با وجود اختلاف در ائمه دیگر، همة فرقه‌های تشیع حضرت علی (علیه السّلام) را پس از پیامبر (صلی الله علیه وآله) برترین فرد این امت می‌دانند. [1] اما در میان اهل سنت دو نظر وجود دارد: عده‌ای از آنان، مانند ابو جعفر اسکافی، ابی الحسین خیاط، بغدادیون از معتزله، مانند ابی سهل بشر بن معتبرـ ابو موسی عیسی بن صحیح و ابوالقاسم بن محمود بلخی و شاگردانش؛ علی (علیه السّلام) را از همة اصحاب و حتی از ابوبکر هم افضل می‌دانند. [2] ابن ابی الحدید هم همین نظر را اختیار کرده است. [3] از دیگر علمای بزرگ اهل تسنن که علی (علیه السّلام) را افضل صحابه دانسته‌اند، قاضی القضاء ابوالحسین عبدالجبار بن احمد، ابو علی محمد بن عبدالوهاب جبایی ـ شیخ ابو عبدالله الحسین بن علی بصری می‌باشند.[4]
برخی از علمای اهل تسنن گفته‌اند: اگر خبر طائر صحیح باشد،دلیل بر افضلیت حضرت علی (علیه السّلام) بر همه صحابه می‌باشند. [5] در کتب حدیث دربارة خبر طائر آمده است که روزی مرغ بریانی نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) بود. پس حضرت دعا فرمودند که خدایا محبوب‌ترین خلق خود را بفرست تا با من از این مرغ تناول نماید و طولی نکشید که حضرت علی (علیه السّلام) آمد و به همراه پیامبر (صلی الله علیه وآله) از آن تناول نمود.[6]
از خلیفه دوم نیز جملات فراوانی نقل شده که بیانگر این نکته است که وی، امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) را برتر از خود می‌دانسته است:
1ـ جملة معروف و مشهور«لو لا علیٌ لَهَلک عمر؛ اگر حضرت علی (علیه السّلام) نبود، عمر به هلاکت افتاده بود» را خلیفة دوم در مواضع متعدد و قضایای بسیاری که حضرت یا اشتباه او را در حکم متذکر می‌شدند و یا پاسخ مسئله و یا معمایی را می‌داند، بر زبان آورده است. [7]
2ـ بنا بر نقل سیوطی، خلیفه دوم گفته است: «اقضانا علی (علیه السّلام)؛ داورترین ما علی (علیه السّلام) است». [8]
3ـ همچنین می‌گوید: «کان عمر بن خطاب یتعوذ باالله من معضلهٍ لیس فیها ابوالحسن، خلیفه دوّم همواره از اینکه مشکلی پیش آید که علی (علیه السّلام) حضور نداشته باشد، به خداوند پناه می‌برد. [9]
علامة امینی به استناد کتب معتبر اهل سنت موارد بسیاری را نقل می‌کند که خلیفه دوم همین جملات را بارها بر زبان رانده است. [10]
اما در کلمات امیر المؤمنین (علیه السّلام) جمله‌ای که دالّّ بر افضلیت خلیفة دوم نسبت به خودش باشد، نمی‌توان یافت و بلکه می‌توان با استناد به مواردی که حضرت خلافت را حق مسلم خود می‌داند، [11] ادّعا نمود که حضرت خود را برتر از همه صحابه می‌دانسته؛ زیرا شایستگی برای خلافت فرع بر افضلیت است و اگر حضرت خود را برتر از آنان نمی‌دانست، هیچ گاه ادعای حکومت بر آنان را نمی‌داشت.
«والسّلام»
منبع: www.salam-shia.com
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ـ المقالات و الفرق،سعد بن عبدالله ابی خلق الاشعری القمی، ص17ـ15.
[2] ـ شرح ابن ابی الحدید، ج 1، ص7.
[3] ـ‌شرح ابن ابی الحدید، ج 1، ص9.
[4] ـ شرح ابن ابی الحدید، ج 1، ص8 .
[5] ـ شرح ابن ابی الحدید،ج 1، ص7.
[6] ـ حدیث طیر حدیثی است متواتر که در کتابهای بسیاری مثل:خصائص نسایی ص5، اسد الغابه، ص30، جامع الاصول، ج 9، ص417ـ مستدرک الحاکم، ج 3، ص131ـ البدایه و النهایه ج 7 ص351 و نقل شده است ( به نقل از حاشیة نهج الحق و کشف الصدق ص220).
[7] ـ مصادر آن از کتب اهل سنت در الغدیر،ج 6، ص94 آمده است.
[8] ـ تاریخ الخلفاء سیوطی، ص170.
[9] ـ همان منبع، ص171.
[10] ـ الغدیر، علامه امینی، ج 6، ص27ـ 941.
[11] ـ نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبة سوم، ص46.
