شیعه چرا عایشه و حفصه را از دیگر زنان پیامبر ص متمایز می داند؟آیا این تنها بخاطر بغض از پدران ایشان یعنی ابوبکر و عمر نیست؟

جواب اجمالی: 

زنان پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ همگی مطیع و پایبند به سنّت و احکام اسلامی بودند امّا در مورد عایشه و حفصه اعمال و مخالفت‌های بسیاری در منابع ذکر شده است، از این رو آن‌ها را نمی‌توان مانند دیگر زنان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ قلمداد کرد. 

جواب تفصیلی: 

در پاسخ این شبهه می‌توان گفت که اکثر زنان آن حضرت از ایمان و اسلام استوار برخوردار بودند؛ به‌طوری‌که بعضی از آن‌ها در شمار زنان عاقله و فاضلة زمان خود محسوب می‌شوند[1] و هیچ مخالفت جدی از طرف آن‌ها نسبت به اسلام و سنّت رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ ثبت نشده است. 

امّا تاریخ به خوبی نشان می‌دهد که بعضی از همسران پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نه تنها معرفت لازم را نسبت به مقام نبوّت نداشتند، بلکه گاهی پیامبر را همچون فردی عادی مورد بازخواست و اهانت قرار می‌دادند! در حالی‌که بنابر آیات شریفة قرآن، پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ از جانب خود کاری را انجام نمی‌داد و از روی هوای نفس سخن را بر زبان نمی‌راند «ولکم فی رسول الله اسوة حسنه»[2] و «ما ینطق عن الهوی ان هو وحی یوحی»[3] بنابراین، برداشت این معنا که همة آن‌ها افراد شایسته و کاملی بودند، بی‌دلیل و نادرست می‌باشد. 

از جملة این زنان می‌توان به «عایشه» و «حفصه» اشاره کرد که در تاریخ از آن‌ها نافرمانی‌ها و مخالفت‌هایی نسبت به پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ ذکر شده است که یکی از این مخالفت‌ها را خداوند در قرآن متذکّر می‌شود خداوند در قرآن می‌فرماید: «به یاد بیاورید، هنگامی که پیامبر یکی از رازهای خود را به بعضی از همسرانش گفت و آن‌ها این راز را افشا ساختند»[4] طبق نظر اکثر محدثین و مفسرین شیعه و اهل سنّت منظور از بعضی از همسران، در این آیه «عایشه» و «حفصه» می‌باشد که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ رازی را مبنی بر نخوردن عسل «مغافیر» را با آن‌ها در میان گذاشت و قول گرفت که این راز را به کسی نگویند، امّا آن‌ها به حرف پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ گوش ندادند و این راز را فاش نمودند و این کار پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ را ناراحت ساخت به‌طوری‌که در این مورد آیاتی نازل شد. پس با توجّه به این آیات عایشه و حفصه، پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ را آزورده و ناراحت ساختند و راز او را افشا ساختند.[5] 

سپس قرآن روی سخن را به این دو همسر پیامبر که در این توطئه دست داشتند می‌گیرد و می‌گوید: «اگر شما از کار خود توبه کنید، و دست از آزار پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ بردارید به سود شماست زیرا دل‌های شما با این عمل از حق منحرف گشته و به گناه آلوده شده است».[6] 

در صحیح بخاری از ابن عباس نقل شده که می‌گوید: از عمر پرسیدم آن دو نفر از همسرانی که برضد پیامبر دست به دست هم داده بودندند، چه کسانی بودند؛ گفت: «عایشه و حفصه»[7]. خلاصه آیات فوق نشان می‌دهد که بعضی از همسران پیامبر(ص) به ‌خاطر رقابت‌هایی که با یک‌دیگر داشتند، گاه روح پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ را جریحه دار می‌کردند، و گاه به اعتراض نسبت به او و یا افشاء سرّش می‌پرداختند، تا آن‌جا که خداوند به سرزنش آنان و دفاع از پیامبرش پرداخته و حتّی آن‌ها را تهدید به طلاق می‌کند. 

غیر از این مورد نافرمانی‌های دیگری نیز از عایشه، در زمان حیات پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل شده است مثل اذیت حضرت فاطمه زهرا ـ علیها السّلام ـ. ابن ابی الحدید می‌گوید: «کانت تکثر الشکوای من عایشه»[8] یعنی فاطمه را دلی پر درد از دست عایشه بود. خود پیامبر(ص) در مورد او می‌گوید «و یحها لو استطاعت ما فعلت»[9] یعنی وای بر عایشه اگر از دستش برمی‌آمد چه‌ها که می‌کرد: او شب‌ها پیامبر را تعقیب می‌کرد و به‌خاطر حسادتی که داشت با همسران دیگر پیامبر اختلاف پیدا می‌کرد.[10] خودش می‌گوید نسبت به هیچ زنی به اندازه (ماریه) رشک و حسادتم تحریک نشد.[11] 

امّا بعد از رحلت پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ هم عایشه شروع به مخالفت‌هایی نسبت به اهل بیت پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نمود که اوج آن در زمان خلافت علی ـ علیه السّلام ـ و امام حسن ـ علیه السّلام ـ می‌باشد. 

عایشه برخلاف نص صریح قرآن و پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ عمل کرد و گام در راهی گذاشت که خدا و پیامبر او را از آن نهی کرده بودند چون قرآن در مورد زنان پیامبر می‌فرماید «وقرن فی بیوتکُّنَّ ولا تَبرَّ جَنَ تبرُّج الجهلیّة الاولی»[12] یعنی ای زنان پیامبر تا دم مرگ ملازم خانة خود باشید و مانند زنان زمان جاهلیت خودنمائی ننمائید. 

وقتی عایشه می‌خواهد به جنگ علی ـ علیه السّلام ـ خلیفة پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ برود، «ام سلمه» به او می‌گوید: قد نهاکَ عن الغرطة فی البلاد، ای عایشه خداوند تو را از گردش در سرزمین‌ها ممنوع ساخته و گوشة خانه را برای تو پسندیده است...».[13] و یا امام علی ـ علیه السّلام ـ می‌گوید: تو ای عایشه از خانة خود پا به بیرون نهادی، در این کار با خدا و پیامبرش نافرمانی می‌کنی، زنان را با بسیج و سپاه و خود نمایی در میان رزمندگان چه‌کار؟!...[14] 

ولی عایشه با همة این تأکیدات و با علم به تخلف خود پای در فتنه و جنگی گذاشت که جز گناه و پشیمانی هیچ سودی نداشت. 

در آخر بیان این نکته لازم است که هیچ عقل سلیم و انسان واقع بین قبول نمی‌کند که انتساب شخصی به انسان بزرگواری موجب مصونیت آن شخص باشد، کما اینکه پسر نوح(ع) با اینکه از خاندان نبوت  بود ولی عملکرد و رفتارش بر خلاف حضرت نوح(ع) بود و این مخالفت تا جایی رسید که موجب هلاکت این فرزند شد و قرآن نیز بدان اشاره نموده است. 

پس در بررسی وضعیت افراد، همواره باید عملکرد و سوابق رفتاری هر شخص را مستقل بررسی و در آخر قضاوت صحیح طبق معیارهای اسلامی نمود. 

برای آگاهی بیشتر  در این مورد مطالعة کتاب عایشه در اسلام نوشته علّامه عسکری که به طور مفصل بحث نموده است. توصیه می‌شود. 

«والسّلام» 

منبع: www.salam-shia.com 

  

--------------------------------------------------------------------------------

[1] ـ بنت الشاطی، عایشه، النساء النبی، چ بیروت و مسعودی؛ مروج الذهب، ترجمه پاینده، ج 1، ص 63. 

[2] ـ سورة، احزاب، آیة 33. 

[3] ـ سورة النجم، آیة 53. 

[4] ـ سورة تحریم، آیة 3. 

[5] ـ صحیح بخاری، چ مصر، ج 3، ص 137؛ صحیح مسلم، ج 1، ص 579؛ صحیح ترمذی، ج 2، ص 409. 

[6] ـ سورة تحریم، آیة 4. 

[7] ـ صحیح بخاری، ج 6، ص 195. 

[8] ـ ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج 1، ص 63. 

[9] ـ مسند احمد، ج 6، ص 147. 

[10] ـ صحیح بخاری، ج 3، ص 164؛ مسند احمد، ج 6، ص 164. 

[11] ـ طبقات ابن سعد، ج 1، ص 134. 

[12] ـ سورة احزاب، آیة 33. 

[13] ـ ابن ابی الحدی، شرح نهج‌البلاغه، ج 2، ص 79؛ عقد الفرید، ج 2، ص 69. 

[14] ـ همان منبع، ج1، ص 63.